Høla bnr. 4

Endre Jonsen er nemnd her i 1603. Han dreiv bruket til 1632, og kan vere bror til Ole og Jon  på Øvste-Aksla. Sjå meir om dei enger fram i denne boka. Han vart 1626 skulda for å la vere å lyse  ut funnet av ein død bukk i sjøen. Han vart dømd til å betale 3 riksdaler i bot. Tunet til Høla låg  truleg oppe på haugen, ved tunet til Øvste-Aksla, i eit samla klyngetun heilt fram til 1890-åra.

Sonen Jon Endreson Akslen(1) hadde tidligare dreve nabobruket Østremsreiten frå 1623 til 1624. I  1632 hadde han over bygselen på farsgarden, i tidsrommet 1632 til ca.1665. Jon dreiv ei tid Øvste- Aksla attåt. 1685 skatta han for hest og 6 kyr. Sjå også meir om han som brukar   på  Østremsreiten, og på Øvste-Aksla. Det er mogeleg at Østremsreiten var del av  klyngetunet på Øvste-Aksla i begynnelsen. Øvste-Aksla, Høla og Østremsreiten låg dermed i lag.

Peder Olson (f. 1651) var tidlegare soldat, ifølge 1701-teljinga. Han var brukar i ti år, frå ca.1665 til  om lag 1675.

Ole Andersson var brukar frå om lag 1675 til 1680. Begge gutane er nemnde ved arveskiftet etter ein  Ole på Sulebust i 1725, så det er mogeleg at han kan ha hatt slektskap, eller anna nær tilknytting, til  Sulebust, før sonen gifta seg dit. Ikring 1680 vart Høla slått saman med Øvste-Aksla.

a) Ole (f.ca.1681) gifta seg i 1713 med Siri 

Pedersd. Ytre Holen, brukar Sulebust. Kanskje

det var han som tente i Spjelkavik 1701.

b) Timann (f.1683) var innrullert matros 1704-1709, 

før den Nordiske krig. Kanskje  identisk med husmann 

Tidemann Ols. på Østrem, nemnd i  1725.

I tidsrommet frå 1680 til 1711 vart Høla drive saman med bruk nummer 1, Øvste Aksla, som eit  samla bruk. Den første var svigerfar til neste brukar, Knut Pederson Akslen(1). Den siste var

Arne Knutson Akslen(1). Begge var gifte med Marite Arnesdotter Akslen(1).

Tyge Pederson Vestre(19b) (1685-1747) var tenar på Østrem i 1701, men ein veit ikkje eksakt kvar, for husbonden Olle Anderson finst ikkje der. Kanskje er etternamnet feil, og det er snakk om Ole i Mattisgarden, Østrem)1)? Han gifta seg i 1712 med  Agata Knutsdotter Akslen(1) (1685-1746), frå Øvste-Aksla. Dette giftermålet kan vere årsaka til at  gardane vart delte att. Han hadde kvern i Østremselva, sette opp naust og hadde mykje fiskevegn. I  skiftet etter han i 1747 er det nemnd hest, 3 kyr, 3 ungdyr, sauer og geiter. Søstera, Karen, gifta seg til  nabogarden Østremsreiten 1734. Sjå meir om henne på Reiten, via venstremenyen på denne nettstaden .

a) Marit (dp.1712-1751) var ugift, busett på Akslen.

b) Ragnild (dp.1714-1783) gifta seg i 1748 med 

Lars Madzon Stadsnes, busett Stadsnes.

c) Knud (dp.1717-1757) gifta seg i 1744 med 

Anne Jonsd. Røssevold(3), brukar   Røssevold(3). 

Med henne kom namnet Tyge/ Tykje dit.  Sjå meir 

under bnr. 3 «Tykjegarden» på Røssevollen.

d) Ole (dp.1720-1720) døydde 16 veker gamal.

e) Ole (dp.1721-1749) tok over bruket.

f) Peder (dp.1724-1767) gifta seg i 1753 med 

Anne Olsd. Stokke(4?), Hjørundfjorden? Brukar 

på  Tørla(1).

g) Paavel (dp.1727) vart døypt Akslen. Ikkje 

nemnd ved arveskiftet i 1747.

h) Marithe d.y. (dp.1731). Ho gifte seg først i

1779 med enkemann Styrker Larss. Blindheim(9), 

Vigra,  brukar Synnes(3). Ho gifte seg opp att i 1783 

med enkem. Bersvend Endres.  Giskegjerde, brukar Valderhaug(Myra).

Ole Tygesen Akslen(4) (dp.1721-1749) var brukar frå 1747 til 1749. Han gifta seg 1747 med  Berite Jacobsdotter Emblemsvåg(5) (1718-1784), frå Antonesgarden. Berite gifta seg opp att med neste  brukar.

a) Thyge (dp.1748-1748) døydde 14. dagar gamal.

Enka Berite Jakobsdotter Emblemsvåg(5) (1718-1784) gifta seg om att 1750, med ungkar Ole  Larsen Furnes(1) (ca.1714-1784), fødd i Ørskog prestegjeld. Han var brukar på Vasset(1) på Sula, før  han kom til Høla. Ole hadde også vore forlova med Martha Gudbrandsdotter frå Sunnfjord, og dei fekk  to born før ho døydde i 1748. 1750 kalla han seg Akslen ved giftermålet, så han kan ha budd der ei tid.

a) Niels (dp.1747-1781) var tvilling. Gifte seg i 

1780 g.m. Anne Axelsd. Emblem(11), brukar i

Sjursgarden, Emblem(11). Døypt «Wadsæt». 

Fekk sonen,  Lars i 1772 med Siri Størkersd. 

Nedre Volstad(I).

b) Lars (dp.1747-1826) var tvilling. Er døypt 

«Wadsæt». Tok over bruket.

c) Martha (1750-1827), brukar Valderhaugstrand(20). 

Nemnd som «f. tøs» på Svinøya.

Sonen Lars Olson Akslen(4) (1747-1826) gifta seg 1774, med Gidschen Olsdotter Østrem(1)  (dp.1747-1786) frå Mattisgarden. I 1793 gifta han seg om att med enka Tollou Larsdotter Giskegjerde  (dp.1744-1803). Ho vart fødd på Alnes. Dei er nemnd som husmenn på Vikholm, Langøy(2), i perioden  1801 til 1803. Enkemannen Lars gifta seg ein tredje gong, i 1808, med enka Elen Johnsdotter Alnes(3).  Han er nemnd som legdslem der i 1815.

a) Ole (dp.1774)

b) Son (1776-1776) var dødfødd.

c) Arne (dp.1777)

d) Marthe (dp.1780-1786) døydde på heimgarden.

e) Niels (dp.1783) gifta seg i 1817 med (Malene) 

Martine Catrine Rasmusd. Store Nørve,  brukar 

Fagervik, Voldsdal(3) på Ystenes.

f) Peder (d.1788) var kanskje frå dette bruket? 

Peder Knudson Maråk(1) (dp.1744-1788) gifta seg 1783, med Malene Jacobsdotter Korsbrekke  (dp.1757), døypt Ringdal i Sunnylven. Dei bygsla bruket 1786. I skiftepapira, etter han er det  registrert hest, 3 kyr, kvige, 2 kalvar, 8 sauer og 4 geiter. Malene dreiv bruket åleine nokre år med  hjelp frå tenar og tenestejenta.

a) Synneve (dp.1783-1838) gifta seg i 1830 med 

Lars Jacobs. Magerholm(II), brukar  Bryggå, 

Hesseberg(3). Fødd i Sunnylven.

b) Karen Petricia (dp.1786-1853) gifta seg først i 

1820 med Jon Gunders. Mørch, brukar Valle(5). 

Gifta seg på nytt i 1831  med Jakob Larss. Valle(3), 

busett Fagervika, Valle(5).

Enka Malene Jacobsdotter Korsbrekke Akslen(4) (dp.1757) gifta seg 1789, med Lars Jonson  Alnes(4?) (ca.1758-1835). Ved forlovelsen i 1788 vart han kalla Akslen frå Giskegjerde, men det

stemmer kun dersom han var tenar der. Alderen ved 1801-teljinga stemmer heller ikkje med alder  ved begravelsen, så det er ikkje sikkert kvar han kom frå. Lars og Malene dreiv Høla frå 1788 til  1796. Deretter flytta dei til Bryggå, Hesseberg(3), og vart første kjende plassebrukarane der. Han hadde tilnamnet «Halte-Lars», og var vilkårsmann på Hesseberg(3), men budde i  Høla når han døydde.

Ole Larson Korsbrekke(4) (dp.1767-1855) gifta seg 1794 i Sunnylven, med Birthe Rasmusdotter  Hellebostad(3) (dp.1773-1856?). Dei dreiv garden frå 1795 til 1831, og tok kår hos dottera Olava,  som dreiv bruket etter dei.

a) Ragnild Petrine (dp.1797-1835) gifta seg i 1833  

med Bernt Larss. Hellesylt(2). Husmann/ fattiglem 

på  Hellesylt ved dødsfallet. Dei fekk ein dødfødd son 

i 1834.

b) Lars Andreas  Martinus ( dp.1799-1840) gifta seg i 

1829 med Lisbeth Marie Olsd. Synes(9), brukar på 

Roald(2),  Vigra.

c) Martinus (dp.1801-1870) vart først gift i 1827 med 

Maren Larsd. Ytre-Skodje(3), brukar Grasdal(2),  Skodje. 

Gifta seg på nytt i 1863 med enke Berte Larine Andrine 

Olsd. Ekroll. Dei var p lassefolk på «Bertebakken», Ekroll.

d) Dødfødt born (1804-1804) som var tvilling.

e) Karen Martha (dp.1804-1838) var tvilling. 

Ugift og død på Ekornes. Budde der i 1815 i

«Anexet».

f) Olava (Oline) (dp.1807-1882) tok over bruket.

g) Rasmus Carolus (1809-1809) døydde 9 dagar 

gamal.

h) Rasmus Martinus (dp.1810-1849) gifta seg i 1841 

med Severine Petrine Iversd. Tandstad(M,3), brukar

Aurdal(7).

i) Mallene Siverine (dp.1815) var tvilling. Ho 

levde kanskje ikkje opp.

j) Jacob Andreas (dp.1815 -1855) var tvilling. Han

gifta seg først i 1840 med Andrine Olave Andersd. 

Straumgjerde( 11), busett «Urvik-Kråen» (Skjerva), 

Ålesund i 1840. Han gifta seg på nytt i  1850 med 

Karen Marie Jørgensd. Brunstad, Sykkylven.  Han 

drukna.

k) Isachine Olave (ca.1819-1896) gifta seg i 1864 med 

enkemann Anders Rasmussen Røyrhus,  Hjørundfjord. 

Dei flytta til Antonesgarden, Emblemsvåg(5). Ho

døydde som enke og legdslem på Nedregotten.

Svigersonen Johan Gundersen Vik(3) (dp.1796-1849), frå Sykkylven, gifta seg 1830, med Olava  (Oline) Akslen(4) (dp.1807-1882). Dei bygsla høla 1831. På den tida var der stove og stabbur i  dårleg forfatning. Løa med fjøs stod det betre til med. Husa stod i eit klyngetun, saman med Øvste- Aksla oppe på haugen, der Øvste-Aksla framleis har tunet sitt. Han sette sjølv opp eit sel. Det er  mogeleg at det er samme selet som framleis står på Akslasetra. Dei hadde, i 1845 hest, 6 kyr, 12  sauer og avla 10 tønner havre, 3-4 tønner bygg og 9 tønner med potet. I tillegg tok dei seg av ein sjuk  slektning og gav kår til Olave sine foreldre, som dei fødde 2 kyr og 4 sauer for. Presten skreiv at det

var «mere end gaarden taaler». Dette var på ei tid før bruket vart dyrka opp for maskinell drift. Johan  ønska å kjøpe bruket av Borgundpresten for 150 speciedaler. Han fekk etterkvart bruket for 200 i  1846. Då var han både fattig og aldrande, og greidde ikkje betalinga, så han måtte skøyte frå seg  bruket til kausjonisten Lars Knutson Emblem(9) i Auregarden. Johan fekk sitte på bygsel dei  siste åra han levde. Olava gifta seg om att 1861 med enkemann Elling Karolus Martinson  Ekornes(Y,4), (1809-1876). Dei vart brukara på Blegen, Blakstad(3) i Sykkylven.

 a) Berthe Severine (f.1831) vart fødd Akslen.

b) Ole Peter (1833-1858) var dreng på Juliebø. 

Han drukna 25 år gamal.

c) Gunder Lauritz (1835-1835) døydde 14 veker gamal.

d) Gunder Laurits (1836-1874) gifta seg først i  1864 

med Karoline Kristine Jensd. Åse(6). ho døydde 1865 i

barselseng. Gunder gifta seg på nytt i 1866 med 

(Oline) Elisabeth Eriksd. Kvasnes(1),  busett på 

Gjerdet under Store-Nørve.

e) Karolus Martinus (1839-1924) gifta seg i 1865 med 

Oline Hansine Andrine Andersd. Nygard,  Bjørkavåg(9), 

brukar Nakken, Karolusplassen.

f) Petrine Lovise (1841-1847) døydde av strupehoste 

på Akslen.

g) Maria (1844-1847) døydde av strupehoste.

Lars Olaus Olson Nedregotten(5) (1820-1877) vart fødd i Steffagaren, og var svoger til Steffen  Tippen, som gav Nedregotten(5) det gardsnamnet det har i dag. Lars gifta seg 1853 med Henriche  Bergithe Erichsdotter Godø(18) (1822-1895). Dei kjøpte halve gardsbruket i 1859 for 155  speciedaler.

 a) Johanne Severine (1854-1927) tok over bruket.

b) Christopha Anna (1858-1923) gifta seg i 1880 

med enkemann Andreas Johan Hanss. Kvasnes, brukar

Olsvik(5).

Svigersonen  Johan Andreas Nilsson Hesseberg(1) (1845-1926), frå Nerigar, gifta seg 1874 med  Johanne Severine Larsdotter Akslen(4) (1854-1927). Dei dreiv bruket frå 1874 til 1908. Johan kjøpte  den andre halvdelen av garden attåt, og vart dermed eigarar av heile bruket. I deira tid vart garden  flytta frå det gamle klyngetunet oppe på haugen. Bruket hadde truleg husa sine på flata, der  postvegen svinga opp mot nabobruket Reiten. Dei lot geitefjøsen stå att, og flytta stova og stabburet  ned bakken, om lag der kraftlinjan går i våre dagar. Det er usikkert om dei flytta fjøsen også.  Markane vart ikkje dyrka opp til maskinell drift før neste brukar. Dagens gardsnamn, «Høla» kom  truleg til ved utskiftinga og flytting av tunet i 1890-åra. Den dag i dag seier fleire på Østrem «nedi  Høla», når ein skal til dette bruket. Johan fekk tarmslyng, og døydde av det.

a) Henrikke  Margrethe Severine ( 1874-1945) gifta 

seg i 1914 til Stigeplassen, Østremsreit(3), med 

Edvard  Matthias Ramuss. Akslen, Østremsreit(3). Ho 

var skreddar, og f lytta attende til Høla når ho vart enke.

b) Lars Edvard  Nikolai ( 1875-1951) tok over bruket.

c) Nikoline Lovise (1877-1968) gifta seg i 1903 med 

Johan Severin Ivers. Stadsnes(2), brukar  Stadsnes(2). 

Ho var veverske på ullvarefabrikk i Langevåg 1900.

d) Olivie Elisa (1880-1891) døydde i Høla, Akslen(4).

e) Johan Andreas (1882-1964) gifta seg i 1913 med 

Ane Olufa Jørgensd. Valle(3), busett 1916 i  Spjelkavik. 

Han var fabrikkarbeidar, og reiste fleire gonger til

Amerika.

f) Oline Kornelia (1884-1972) gifta seg i 1909 med 

Ole Andreas Karolussen Sunde(1), Spjelkavik(24).

g) Anna Margrete (1887-1976) var ugift kokke på gamlesykehuset i Ålesund. Døydde av  «Brystsygdom».

h) Lovise Petra (1889-1890) døydde i Høla, Akslen(4).

i) Ludvig Olaf (1891-1969) gifta seg i 1916 med Karen 

Marie Sevrinsd. Hjelle(1), Sykkylven, busett  i Seattle, 

USA. Kaptein på eiga skute, «Coolidge». Han dreiv

bla. kveitefiske i Alaska i 1947.

j) Jenny Laura (1894-1980) gifta seg i 1917 med 

Nils Martinus Johans. Aspehaug, fabrikkarbeidar

«Spilkevig snøre & not fabrik». Busett Aspehaugen,

Spjelkavik(24).

k) Nils Ingvald (1897-1986) gifta seg i  1920 med 

Olave Petrine Johansd. Nedregotten(1). Dei vart 

brukara på «Skaret», Nedregotten(1).

Sonen Lars Edvard Nikolai Johanson Akslen(4) (1875-1951) gifta seg 1906, med lærardottera Laura  Karoline Mauritsdotter Ulvestad (1881-1960), frå Ellingsøya. Han bygde nytt hus og løe litt lenger  sør for tunet til brukaren før han. Stabburet var det ikkje meir bruk for på nytunet. Sonen, Maurits,  fortalde at Lars dyrka først opp om lag 5 mål for maskinell drift. Saman med naboen, «Reite-Iver»,  kjøpte han ei av dei første hesteslåmaskinene i 1918-19. Lars var også den som dyrka opp garden, til  det den er i dag. Nede ved sjøen hadde dei høyløe, for dei klarte ikkje å køyre ned dit enda. Lars og  Laura fekk kår med sonen Maurits, som tok over bruket i 1947. Lars omkom i ei arbeidsulukke med  bråtebrenning på garden.

a) John Leidulv (1908-2000) giftas eg i 1931 med 

Hanna Grødal frå Kristiansund. Dei emigrerte til USA i

1925. Først busett i Minneapolis, så i Seattle.

b) Maurits Jostein (1911-2008) tok over bruket.

c) Lisa Olivia (1914-2011) gifta seg i 1941 med 

Leo Castberg, Emblemsvåg(1).

d) Jente (f.1919) var dødfødd.

e) Jofrid Klara Mary (1921-2002) gifta seg i 1947 

med Karsten Ola Marvin Emblem(1), frå

Negarden. Dei bygde eige hus nær tunet i Negarden.

Sonen Maurits Jostein Akslen(4) (1911-2008) gifta seg 1940, med Herborg Lida Østrem(2)  (1911-1993), frå nabobruket Larsgarden på Østrem. Dei hadde då vore forlova sidan 1938. Far til  Maurits var ikkje så lysten på å gje frå seg bruket under krigen, så dei tok først over bruket i 1947.  Begge engasjerte seg i lagslivet på Emblem. Dei var aktive i både ungdomslaget og på bedehuset.  Maurits er i tillegg ein av pionerane i idrettslaget, og har vore ei viktig kjelde til mykje lokalhistorisk  kunnskap frå Emblemsbygda. Han var av dei første som stod på scena då Ungdomshuset åpna i  1934, og det har vorte fortalt at han var godt kjent på begge sider av fjorden, som ein svært god  dansar i sin ungdom. I likheit med mange av gardbrukarane i bygda, fekk også Maurits tilleggsarbeid  i Borgund kommune. Han var ein ivrig fiskar, og dreiv sjøen i alle år. Maurits er også ein av ytterst

få gutar som mjølka på setra, for budeiearbeidet vart helst gitt til jentene. I hans tid låg Akslasetra  aust for Setrevatnet, der «Huldrestølen» ligg i dag. Setrenamnet var opphaveleg «Urastølen», og  dagens hytte der er bygd på murane etter «Høleselet». Det vart flytta til dagens «Akslaseter» på hi  sida av vatnet i 1925, for at vegen til emblemskaia, og meieriet i Ålesund, skulle verte kortare. På  samme tida hadde ein også byrja å flytte sela frå «Gamle Emblemseter» nærmare setrevegen til  Østrem og Aksla. Dei hadde då søkt om tilskot til utbetring av eigen setreveg, men det vart ikkje slik.  Østrem, Aksla, Nedregotten og Østremsreiten fekk fullført traktorvegen fram til setrane sine i  mellomkrigsåra.

a) Laila Karin (f.1941) gifta seg i 1968 med 

Hans Inge Kvalbein, Oslo.

b) Lars (f.1943) tok over bruket.

c) Kirsti Margrethe (f.1946) gifta seg i 1969 med 

Gunnar Kvåle, busett i Os.

d) Hilde Marie (f.1953) gifta seg i 1976 med Kjell 

Aarseth frå Blindheim, busett Molde.

Sonen Lars Akslen(4) (f.1943) gifta seg 1967, med hjelpepleiar Jorunn Aud Langlo (f.1947), frå  Blindheims-Breivika. Han arbeidde som lærar på barneskulen på Flisneset, og både køyrde skulebuss  og trakkemaskina på Emblemsfjellet i fleire år. Dei bygde seg nytt hus der den gamle bygdevegen  hadde gått opp ei bratt kneik, kalla «Akslabrauta», til tunet på Øvste-Aksla. Den vart nytta som test,  når dei første bussane til Emblemsruta skulle kjøpast inn. Seinare vart vegen lagt rundt Akslahaugen.  Lars og Jorunn tok over garden i 1979. I deira tid vart løa og fjøsen forbetra. Begge har engasjert seg  i kristlege lag og foreiningar. Her kan mellom anna idrettslaget, Speiderebevegelsen, søndagskulen  og «NLM Gjenbruk» nemnast. Dei har pussa opp det gamle selet på Akslasetra frå 1830-talet, og er  dagens grunneigarar på bruket. Gamlehuset frå tidleg 1900-tal var det ikkje mogeleg å ta vare på,  eller pusse opp, så det vart reve sommaren 2019.

 a) Ragnhild Karin (f.1968) gifta seg i 1993 med 

Torbjørn Ove Emblem, busett på Emblem.

b) Marit Helen (f.1971) gifta seg i 2008 med 

Øyvind Fet, busett i Sykkylven.

c) Øyvind Andre (f.1975) gifta seg i 2012 med 

Kristin Dybvik Blindheim, busett Emblem.

d) Lars-Marius (f.1984) gifta seg i 2015 med 

Sølvi Karin Romarheim, snart busett på Emblem.