Historia om Emblem Samvirkelag. Av Sigurd Langleite

Starten av laget

Krigen var slutt. Men dermed var ikkje alt vel her i landet. Det var langt opp og fram før det vart normale tilhøve. Særleg var mangelen på forfruksvarer stor.

Ikkje alle var like nøgde med den måten dei sjeldne varene var delt på under krigen. Det var heller ikkje greitt å skifte sol og vind likt, og det var heller ikkje alle som brydde seg om å gjere alt så rett. Arbeidet med å skipe samvirkelag i Emblemsbygdavart oppteke. Der gjekk lister rundt i bygda der det var høve til å teikne seg som medlem. Teikningane var ikkje bindande.

I november 1945 var arbeidet kome så langt at det kunne haldast møte med tanke på å skipe samvirkelag. Møtet vart halde på ungdomshuset Borgheim den 6. november 1945. Det var i alt 46 frammøtte. Ein representant frå NKL, Sverre Hugås, heldt orienterande foredrag om samvirkerørsla. Ved førehandsteikning hadde det teikna seg 63 medlemmer. Alle frammøtte gjorde si teikning bindande. Det vart vedteke å halde konstituerande møte den 20. november 1945.På dette møtet vart namnet på laget bestemt. Namnet vart Emblem Samvirkelag. Vedtekter for laget vart vedteke. stort sett vart normalvedtektene vedtekne med små endringar.

Det vart halde val på tillitsmenn:

Styret:

Bjarne Nedregotten, formann

Maurits Akslen

Hans Østrem

Kristian Leira

alfred Østrem

Karl Nedregotten

Revisjonsutval:

Karl O. Emblem og A. J. Frøland

Møteboka er underskriven av 38 frammøtte.

Med stor optimisme gjekk dei nyvalde tillitsmenn til arbeid med å førebu starten. Det vart skrive kontrakt med Antonette Akslen om leige av hus. Med Myrstad & Co vart det inngått avtale om overtaking av dette firma sitt inventar og varelager. Jon Liavåg vart tilsett som styrar og Ruth Rønnestad som butikkjente. Den 11. mars 1946 vart den nystarta forretninga opna, og interessa for laget var stor og aukande.

Forretningslokale/investeringar

Det var tidleg klart at skulle samvirkelaget overleve, måtte det ha nye og meir tidhøvelege lokale. Arbeidet med dette vart oppteke og løyst på den måten at eit eige selskap vart skipa for å ta seg av dette spørsmålet. Byggelaget heitte det, og den 8. juni 1955 vart det halde konstituerande møte.Byggelaget var eit aksjeselskap med formål "å innkjøpe - eventuelt bygge forretningsgård på Emblem for å skaffe Emblem Samvirkelag tilstrekkelig forretningslokale". Karl S. Nedregotten var formann for byggekomiteen.Sommaren 1957 vart tomta ordna, og i styremøte 7. november i 1957 vart tilbodet på kr 29,500 frå Gunnvald og Arthur Myren, Spjelkavik, om å sette opp 1. etasje, godteke.

Huset vart bygt ferdig til innflytting i 1959, i 1962 vart det kjøpt kjøledisk, innreiing til bestyrar og det vart bygt vareskur.I 1964 vart forretningseigedomen "Samhald" overdregen frå Byggelaget til Emblem Samvirkelag for bokført verdi. I 1968 vart det bygt einmannsbustad og hybel i 2. høgda på Emblem Samvirkelag. I 1978 vart bygninga utvida for 3. gong - nå med 150 kvm. ei større ombygging av butikken vart gjordt i 1982. I 1985 vart det bygt posthus på austre del av parkeringsplassen. Diverre er postkontoret på Emblem nedlagt, og nærmaste postkontor er på Blindheim. Nokre tenester for posten kan ein enno få utført på butikken.

Butikklokala har nå kapasitet til betydeleg omsetningsauke. I tillegg vil Sunnmøre Samvirkelag foreta ei endring av lokala og omlegging til ein Prix-butikk.

Økonomien

Laget har hatt både gode og dårlege år. Konkurransen var beinhard. det har vore alvorlege kriser i laget. Omsetninga auka jamnt og trutt sjøl om det ikkje alltid gav overskot. Frå starten og ut året 1946, var omsteninga på kr 97,515,-. Brutto overskot var kr 8,411,67. Etter at løner og omkostningar var betalte, var det att eit netto overskot på kr 1,414,36 som vart disponert slik:

Avskriving på innbu               kr    383,85

Rente på ansvarsinnskot        kr    182,20

Avsett reservefond                kr    548,31

Avsett Opplysningsfond         kr    150,00

Avsett skattefond                 kr    150,00

Alt i 1959 kom første underskot på kr 8,353,35, og i 1960 var det på kr 2,287,60. I 1961 vart overskotet på kr 13,523,- som var nok til å dekke tidlegare underskot og enda kr 1,629,36 til reservefondet.første krisa var dermed over, og nå såg det ut for å gå berre oppover med omsetjinga som i 1970 var på kr 1,007,691,- og overskotet på kr 21,946,45 netto."I 1976 var omsetjinga på kr 2,391,198,- med nettooverskot på kr 83,618,-. Men ein merka auka interesse frå andre butikkar Postkassene på Emblem var fulle av tilbodsreklame, og mange køyrde forbi nærbutikken. Ikkje berre sløste dei med bensin og frisk luft, men og med godt granneskap", (Frå årsmeldinga) Bruttoomsetjing av varer var på kr 4,195,710,- i 1982. Med overskot på kr 107,874,19 skulle ein meine å vere på trygg grunn, men dei naudsynte ombyggingane merkast. i 1985 vart det eit underskot på kr 95,000,- sjølv om omsetjinga var på kr 4,207,821,46. Årsakene var tidlegare investeringar og stadig sterkare priskonkurranse frå lågprisbutikkar. Avansen var for liten.

Med seigt arbeid greidde ein å snu resultatet til overskot på kr 26,131,50 alt året etter. Men i 1988 vart det eit negativt resultat på kr 81,797,- sjølv om bruttoomsetjinga var på heile 6,344,918,- I 1990 er det underskot på 85,000,-.

I 1991 kom det store sjokket på alle trufaste medlemmer i Emblem Samvirkelag: Bestyraren hadde gjordt underslag som påførte laget store tap. Dette saman med den stadig aukande konkurransen innanfor omsetjinga av forbruksvarer vart dette til slutt det som skulle sette "kroken på døra" for Emblem Samvirkelag som sjølvstendig butikk. NKL berga Emblem Samvirkelag frå nedlegging i denne kritiske situasjonen.

Rekneskapsmessig var samvirkelaget nesten i balanse i 1995. Men bruttoomsetjinga har gått nedover.

Samanslåing med Sunnmøre Samvirkelag

Tanken om samanslåing eller tettare samarbeid mellom Emblem Samvirkelag og Samyrkjelaget Spjelkavik var samtaleemne også på styremøta først på 80-talet. Konkurransen var hard, og det gjaldt å ruste seg for å stå mot presset som berre auka.Frå 1. mars 1992 har Emblem Samvirkelag vore ein del av Sunnmøre Samvirkelag. Ved eit 50-års juileum er det kjekt å sjå attende på det som har vore. I 50 år har Emblem Samvirkelag skaffa varer til emblemsbygdarane. Bua har vore møtestad, sosialt knutepunkt og spreidd viten om det som har skjedd i nærmiljøet.

Det er mange fleir som skulle vore nemde i dette vesle jubileumskriftet. Alle som har vore med i styret desse åra. Dei tilsette. Alle trufaste kundar. Dei som siste åra berga laget frå nedlegging. Alle tillitsvalde har gjeve av si fritid for å ta i eit tak til beste for bygda. Eg trur at alle som kjenner godt til saka, er samde i at vi tryt kan nemne Karl S. Nedregotten sin innsats for Emblem Samvirkelag. Som formann og ildskjel i Byggelaget og 9 år som formann i styret, utan noko vederlag, har hans innsats vore eineståande.Samvirkelaget vil takke alle, både tidlegare og nåverande tilsette og tillitsvalgte, for det gode arbeidet for laget i 50 år!

Bestyrarar ved Emblem Samvirkelag

 1946-1951   John Liabø

     1951-1953   Håkon Skarbø

    1953-1960   Helge Relling 

   1960-1987   Arne Liaklev

                               1987-1991   (Navnet er fjernet av Svein Ove

                                                     pga. det som står tidl. i teksten )

Arne Liaklev er den tilsette som har gjordt mest for Emblem Samvirkelag. I 27 år prega han med sitt gode humør og sin kvikke replikk miljøet på butikken. ein fekk alltid litt godt humør på handelen. Men først og fremst var han ein dugande fagmann.

Styreformenn i Emblem Samvirkelag

1945-1947   Bjarne Nedregotten        

1947-1948   Kristian Leira                 

1948-1949   Ingvald Flø                      

1950-1952   Karl S. Nedregotten        

 1952-1953   Bjarne Nedregotten         

1953-1955   Karl S. Nedregotten        

1955-1957   Gunnar Aasen                 

1957-1958   Maurits Akslen               

1958-1959   Hans Austrem                 

1959-1960   Karl K. Emblem              

1960-1964   Olav F. Emblem              

1964-1969   Karl S. Nedregotten        

1969-1975   Sigurd Langleite             

1975-1976   Leif Emblem                   

1976-1983   Knut Johan Møgster      

1983-1987   Sigurd Langleite           

1987-1988   Inge Akslen                  

1988-1989   Randi Helland             

1989-1991   Helge Ramsvik            

1919-1993   Gjert K. Gjertsen